Voorbij het oog van de trainer
Zwemmen is techniek. Maar hoe word je die technisch betere zwemmer? Of als je dat al bent: waar valt nog winst te halen? Nieuwe, slimme technologie maakt het mogelijk de slag tot in detail te analyseren. Tijd voor een praktijktest.
Data koppelen aan efficiency, dat is wat Iris Dijkstra met TRImprove doet. Zij liet Transition kennis maken met de SmartPaddle. Voorbij het oog van de trainer en de videoanalyse…
Slimme peddels
De weerkaatsing van het zonlicht, de intens blauwe kleur en de rimpeling van de wind over het water. Het decor is magnifiek. De zes banen liggen er strak bij. Een laatste badmuts- en zwembril-check en dan schuiven de tenen over de badrand. Eén snelle armbeweging, het korte zweefmoment en dan de zindering van het koude water. Een extra lange duurtraining zou geen straf zijn onder deze omstandigheden. Twee slimme peddels en een laptop op de badrand verraden echter dat kwaliteit vandaag boven kwantiteit gaat. Op zoek naar meer zwemefficiency.
Na een warming-up schuif ik de peddels aan mijn handen. Eén links en één rechts, precies zoals Iris instrueert, met het telefoonicoontje naar buiten wijzend. Het is niet het type peddel zoals ik die gewend ben van een doorsnee training. Kleiner, minimalistischer, slechts bedoeld voor twee vingers. Maar zo simpel als hij er van buiten uit ziet, zo geavanceerd is hij van binnen. Deze zogenaamde SmartPaddle is uitgerust met verschillende sensoren. Een druksensor om de kracht te meten, een gyroscoop om de richting te bepalen en een accelerometer om de versnelling te registreren. Dat levert straks een bak data op die inzicht moet geven in mijn zwemtechniek.
SmartPaddle
De SmartPaddle is een innovatieve tool om de beweging van een zwemmer in het water inzichtelijk te maken en te koppelen aan de kracht die hij of zij levert. De krachten in het water bewegen de zwemmer voort. De SmartPaddle is uitgerust met een druksensor, gyroscoop en accelerometer. Daarmee meet hij de kracht in het water, de richting van de kracht en op welk moment in de slag. De slimme technologie is ontwikkeld, geoptimaliseerd en gepatenteerd door Trainesense, een Fins bedrijf dat ruim twee jaar lang data verzamelde. Op basis van duizenden zwemanalyses is de meest efficiënte slag bepaald. Daarmee geeft de SmartPaddle de zwemtechniek, die voor zo’n 80 procent door de armen bepaald wordt, een nieuwe dimensie. Een techniek die tot nu toe het dichtst in de buurt kwam van de SmartPaddle is het MAD-systeem waarmee ook in Eindhoven gewerkt wordt. Dit systeem kan, door middel van plankjes in het water waar de zwemmer tegenaan tikt, op één moment de ‘actieve weerstand’ van de zwemmer meten. In dat opzicht is de SmartPaddle vele malen geavanceerder en toegankelijker. In theorie zouden de peddels ook gebruikt kunnen worden om op vermogen te trainen. Echter, anders dan bij fietsen en lopen is het real time volgen van het vermogen in het water (nog) niet mogelijk. Daarbij is het de vraag of dit zinvol is in de zwemsport die vooral draait om techniek. Daarom is de SmartPaddle er vooral om efficiëntie te optimaliseren.
Efficiënter en sneller
Eerst een stukje zwemmen. Om te beginnen 100 meter heel rustig, uitsluitend gefocust op de techniek. Ik houd de peddels boven water, zodat Iris ze kan koppelen met een speciaal ontwikkelde app. Dan mag ik zwemmen, op mijn mooist: ontspannen, lange slagen, glijdend door het water. Als ik anderen mag geloven, kan ik dat goed. En toch… het moet beter kunnen, efficiënter, sneller. Zou deze innovatieve techniek me daarbij kunnen helpen? Terwijl ik zachtjes wegmijmer over kilometertijden ver beneden de 15 minuten, tik ik mijn vierde baan aan. Peddels weer omhoog en de data wordt eruit gezogen. Datzelfde doen we nog een keer, maar dan 100 meter volle bak. Welke invloed heeft die inspanning op mijn techniek? Soon we’ll know….
“Op het scherm zie ik een wirwar aan grafiekjes en getalletjes die kennelijk iets zeggen over dat wat ik zojuist in het water heb gedaan.”
Terug op het droge kruipen we achter de laptop. Op het scherm zie ik een wirwar aan grafiekjes en getalletjes die kennelijk iets zeggen over dat wat ik zojuist in het water heb gedaan. Dat wat de sensoren in de peddels twee keer 100 meter hebben geregistreerd. Iris wijst naar de eerste grafiek waarin een groene, rode en gele lijn te zien is. “Groen duidt de voorwaartse kracht aan. Dat is de belangrijkste. Door water naar achter te duwen, bewegen we onszelf voort. Dat begint bij de eerste catch om vervolgens de druk op te bouwen helemaal naar achteren. Idealiter willen we dat ook terug zien in de grafiek.”
Verloren kracht
Het groene oppervlak dat we nu zien, leert dat mijn catch en mijn trekfase al behoorlijk efficiënt zijn. Op tweederde van de doorhaal is de techniek echter een stuk minder efficiënt. “Daar zien we onder andere het gele en rode oppervlak opduiken”, vertelt Iris. “Geel geeft de zijwaartse stuwing aan en rood de opwaartse stuwing. Beide dragen niet bij aan een efficiënte zwemslag.” Dankzij de verschillende sensoren kunnen we ook het traject van mijn hand per slag volgen; van bovenaf, het vooraanzicht en het zijaanzicht. Dan blijkt dat mijn hand geen rechte, vloeiende beweging naar achteren maakt, maar ver naar binnen beweegt. “Daardoor kun je ter hoogte van je middel weinig anders dan water naar buiten toe verplaatsen om je slag af te maken”, legt Iris uit. “Dat is kracht die verloren gaat in een beweging die je niet vooruit helpt.”
Te zien zijn ook de waarden die aangeven welk vermogen ik lever tijdens mijn slag. Die liggen rond de 10 Watt – en dat is prima bij deze snelheid weet Iris te vertellen – maar dit vermogen wordt met name door het eerste gedeelte van de slag geleverd. “Daar valt echt winst te halen. Door te focussen op dat laatste stukje van je slag kun je nog efficiënter en dus sneller zwemmen.” Het beeld wordt bevestigd als we links en rechts vergelijken, en uitvergroot als we de 100 meter sprint naast de 100 meter techniek leggen. Tevens zien we in de catch nog een verschil tussen links en rechts, veroorzaakt door de ademhaling. “Op het moment dat je links ademt, wordt je rechter doorhaal een stuk minder efficiënt.” Dat laatste komt me bekend voor. Het is verhelderend om dat nu met data onderbouwd te krijgen.
Oefeningen
Met de wetenschap van nu duik ik weer het water in. We doen nog een SmartPaddle-sessie met ademhalen 1 op 3 en een sessie zonder te ademen. De nieuwe data bevestigen wat we eerder geconstateerd hebben. Helaas is mijn ‘probleem’ niet in een half uurtje getackeld. Wel voel ik eenmaal terug in het water precies wat die grafiekjes en cijfertjes vertellen door mijn eigen slag nauwkeurig te volgen. Iris geeft me een aantal oefeningen mee, zoals zwemmen met één arm en de ander naast het lichaam, focus op de rotatie en een bredere insteek. Daar kan ik komende periode mee aan de slag.
“Na een aantal weken zou je steeds moeten checken hoeveel progressie er is geboekt. Om vervolgens het trainingsplan bij te schaven voor een snel en optimaal resultaat. Op deze manier kun je samen aan een langetermijndoel werken.”
“Idealiter doe je dit samen met een coach of trainer”, zegt Iris. Coaches spelen volgens haar een belangrijke rol, omdat zij hun atleten en hun zwempatroon goed kennen. “Coaches zijn in staat om de kwaliteit van uitvoering tijdens de trainingen te waarborgen en tussentijdse progressie met het oog te beoordelen. Na een aantal weken wordt de zwemmer weer gemeten en kan, indien nodig, het trainingsplan worden bijgeschaafd om een zo optimaal mogelijke techniek te realiseren.”
Aha, dus dat is wat de SmartPaddle mij als atleet kan opleveren: een gerichte aanpak op basis van mijn profiel? “Precies”, beaamt Iris. “Steeds na een aantal weken zou je moeten checken hoeveel progressie er is geboekt. Om vervolgens het trainingsplan bij te schaven voor een snel en optimaal resultaat. Op deze manier kun je samen aan een langetermijndoel werken.”
Open water
Ook is het volgens Iris interessant om met behulp van de SmartPaddle het verschil in techniek tussen zwembad en open water te analyseren. “Wat is bijvoorbeeld het effect van een wetsuit op je techniek? De SmartPaddle kan juist die details naar voren halen. Daarnaast zou het slim zijn om in de winter de peddels te gebruiken om de techniek te optimaliseren; dit is bij uitstek de periode waarin er tijd is om veel aandacht aan de techniek te besteden Richting de zomer kunnen de peddels gebruikt worden om de racestrategie te bepalen. Wat doet je techniek bijvoorbeeld in een race van 750 meter? Is er een deel van de race waar winst te halen valt door te focussen op efficiency? Of wat is het effect van een super snelle start op de zwemkwaliteit en -snelheid later in de race?”
Daarmee besef ik dat een eerste analyse met de SmartPaddle vooral een interessant startpunt is. De peddels geven inzicht in mijn zwemtechniek. Ik begrijp mijn eigen manier van bewegen in het water beter en het effect daarvan op de zwemsnelheid. Er is in mijn geval ruimte voor verbetering. Gelukkig! Wie weet klim ik ooit daadwerkelijk na 12 of 13 minuten het water uit op een 1.000 meter. Stoppen met mijmeren, aan de bak!
Iris Dijkstra, TRImprove
De 23-jarige Iris Dijkstra, zelf triatlete, studeert Bewegingswetenschappen aan de VU in Amsterdam. Na haar bachelor besloot ze in 2017 eerst het werkveld te verkennen alvorens de verdiepende master High Performance Coaching te starten. Tijdens dat tussenjaar werkte ze voor het InnoSportLab in Eindhoven, de plek waar sportinnovaties centraal staan, onder meer ter ondersteuning van het Nederlandse zwemteam. “Ik ben aan de slag gegaan met het interpreteren van data verkregen door versnellingssensoren.” Na twee maanden werd Iris gevraagd af te reizen naar Finland, waar Trainesense de SmartPaddle heeft ontwikkeld. “Ik kreeg de kans om daar kennis en ervaring op te doen met de peddels. Andersom kon ik hen helpen om vanuit bewegingswetenschappelijk perspectief onder meer cursusmateriaal te ontwikkelen. Eigenlijk de vertaalslag te maken van verschillende theorieën naar de praktijk.” Harde cijfers in de zwemsport is echt nieuw, geeft de studente aan. “Het is de ‘next step’. Tegelijkertijd is het zo nieuw dat nog maar weinig mensen weten wat je er mee kunt. Om de SmartPaddle te gebruiken heb je kennis en veel ervaring nodig. Je krijgt enorm veel data die je moet kunnen interpreteren.” Die ervaring bouwde Iris in vijf maanden tijd op in Finland, onder andere in samenwerking met topatleten. Terug in Nederland is ze bezig die kennis uit te rollen. Niet alleen samen met het InnoSportLab, maar ook met haar eigen bedrijf TRImprove waarmee ze zwemmers en triatleten naar een hoger level wil brengen.
Jeannet Pennings
Hoofdredacteur van Transition Magazine en zelf amateur triatleet. Schrijft over training, gezondheid en triathlon als lifestyle.
Nog niet
ingeschreven?
De redactie van Transition houdt jou graag op de hoogte van nieuwe artikelen, tips van onze Makers en sneak previews van nieuwe edities van het online magazine.
Deel dit artikel