Lifestyle

Krachtpatser Jetze Plat en plan C

Leestijd: 10 min

Hij is het type sporter die je als coach vaker moet temperen dan aansporen. We hebben het over Jetze Plat. Zelfs tijdens de lockdown had de paratriatleet weinig moeite met uren maken. Tot hij na een val van de crossmotor noodgedwongen wel moest stilzitten. Niks voor hem.

 

‘Dank voor alle verjaardagfelicitaties nog. Dat ik niet gereageerd heb, is niks persoonlijks. Maar kijken naar een schermpje is even niet mijn hobby.’ Het is het onderschrift bij een foto van Plat (29) vanuit het ziekenhuisbed. Zijn nek zit verpakt in een brace, het gezicht staat sip en op zijn witte shirt staat ‘never ever give up’. Op meerdere manieren is de foto tekenend voor het karakter van de meervoudig wereldkampioen triathlon en beste handbiker ter wereld.

Plat is een vriendelijke en attente kerel, met oog voor familie en vrienden. Vandaar ook de welgemeende excuses vanuit het ziekenhuis. Nota bene precies op zijn verjaardag (10 juni) komt hij zwaar ten val, waardoor hij met een flinke hersenschudding en een scheurtje in zijn nek tot weinig in staat is. Alle mensen bedanken voor een felicitatie is voor hem normaal gezien een vanzelfsprekendheid, nu een onmogelijke opdracht.

Overwonnen

De oorzaak is niet bekend, waarschijnlijk kwam hij verkeerd terecht na een springheuvel op het moddercircuit. De val sloeg een gat in het geheugen van Plat. Een tegenslag voor de paratriatleet, maar die heeft hij als sportman al grotendeel overwonnen. Binnen tien dagen pakte hij zijn eerste trainingen weer op. Met de brace nog stevig om zijn nek reed hij met de handbike op de Tacx. Opgeven? Nooit.

 

Wanneer drie weken later een telefonische afspraak gemaakt moet worden voor een interview over de afgelopen maanden, is het duidelijk dat Plat zijn sportieve focus alweer terug heeft. ‘Kan het zaterdag om 8.30 uur? Of anders na 11.30 uur? In verband met de training.’ Twee dagen later wordt op het afgesproken tijdstip van 11.30 uur tot twee keer toe niet opgenomen. Na twintig minuten belt Plat terug: ‘Sorry, sorry. Mijn schuld.’ De gemiste belafspraak had overigens niets te maken met de naweeën van zijn hersenschudding. ‘Ik stond na de training nog even onder de douche en was de tijd vergeten.’

Bekend terrein

Om alle zorgen maar direct weg te nemen: het gaat goed met de winnaar van paralympisch goud in Rio de Janeiro. “Ik had geen intense pijn na de crash. Het was natuurlijk klote, maar als het een keer moet gebeuren, dan maar in deze coronaperiode zonder wedstrijden op de kalender.” Hij weet niks van voor of tijdens het ongeluk. Het gebeurde op het circuit van Lelystad. Wanneer Plat gaat crossen, is het daar. Bekend terrein dus, Plat kent elke hobbel en elke bocht. “Lelystad is voor iemand met een prothese relatief eenvoudig te doen”, zegt Plat, die werd geboren met twee onvolgroeide benen.

“Ik was gelukkig samen met mijn broer. Hij heeft mij direct naar het ziekenhuis gebracht, al was ik gewoon zelf naar de auto gelopen. Door mijn hersenschudding was ik niet fatsoenlijk bij kennis, dus kon ik de ernst überhaupt niet inschatten. En omdat ik ‘gewoon opstond’ mijn omgeving ook niet. In het ziekenhuis kwamen ze pas achter het breukje in mijn nek. Dat was schrikken, maar gelukkig kon de arts meteen vertellen dat ik na een rustperiode van zes weken weer hard mocht trainen.”

Het relativeringsvermogen is groot bij de inwoner van Vrouwenakker. “In dezelfde periode raakten handbiker Alex Zanardi en Niki Terpstra zwaargewond. Vergeleken met hen mag ik absoluut niet klagen.” Voormalig autocoureur en inmiddels handbiker Zanardi ligt al weken in coma nadat hij in Italië op een vrachtwagen botste. De kans is heel groot dat hij nooit meer zijn sport zal uitoefenen. Wielrenner Terpstra viel op de dijk tussen Enkhuizen en Lelystad en raakte daarbij meteen buiten bewustzijn. Naar verluidt duurt het nog maanden tot de Noord-Hollander terugkeert in het peloton.

“Ze moeten begrijpen dat motorcross een van mijn grootste hobby’s is. Toen Tokio werd uitgesteld, besloot ik mijn motor van het slot te halen. Ik had ontspanning nodig. Als sporter zat ik al maanden in een tunnel richting de Olympische Spelen."

Uitlaatklep

Plat kreeg uit zijn omgeving vooral vragen waarom hij, als topsporter en favoriet bij de komende Olympische Spelen, die weliswaar een jaar zijn uitgesteld, in godsnaam op een crossmotor stapte. “Ze moeten begrijpen dat motorcross een van mijn grootste hobby’s is. Toen Tokio werd uitgesteld, besloot ik mijn motor van het slot te halen. Ik had ontspanning nodig. Als sporter zat ik al maanden in een tunnel richting de Olympische Spelen. Ik deed er alles voor en ik liet er alles voor. Als het licht aan het einde van die tunnel wordt gedoofd, zoek je naar een alternatieve uitlaatklep. Mijn coach Guido Vroemen is in eerste instantie ook nooit een fan van deze hobby, maar hij begrijpt dat het mijn uitlaatklap is.”

Elk jaar beter

Het olympisch jaar begon voor Plat nog nagenoeg perfect. Met trainingsstages in Spanje en Namibië stond de atleet in blakende vorm aan het begin van het wedstrijdseizoen. Uit trainingen en testen bleek dat Plat nog steeds elk jaar beter wordt. Het is bijna onvoorstelbaar voor een man die al jaren onverslaanbaar lijkt in de triathlonsport en op de handbike. Voor de erelijst van de krachtpatser zijn een paar A4’tjes nodig.

 

Vlak voor de eerste race in 2020, in Abu Dhabi, ontstonden echter de eerste scheurtjes. Afgelast, wegens corona. Voor het eerst in heel lange tijd kwam Plat in een motivatiedip terecht en die duurde een week. Een zeer zeldzame gemoedstoestand voor hem. “Ik deed alle trainingen die Vroemen mij voorschreef, maar het was niet met volle overgave. Het was meer een soort van afvinken.”

Niet veel later, in maart, stond een korte trainingsstage in Girona op het programma. Door het afwisselende landschap en de schitterende wegen hervond hij als vanzelf zijn plezier. Het bleek van korte duur. Corona bereikte ook het Iberische schiereiland en halsoverkop pakte Plat zijn auto weer in. In Spanje mocht niet buiten gesport worden en dus had het buitenlandse verblijf geen enkele meerwaarde meer.

Een lange tijd van onzekerheid brak aan. Welke wedstrijden gaan nog door? Welke niet? “Elke ochtend bij het ontbijt hield ik het nieuws in de gaten, maar het was niet zo dat ik steeds de laatste besmettingscijfers analyseerde. Als topsporter heb ik geleerd me alleen druk te maken over iets waar ik wel invloed op heb. Het enige wat ik kon doen, was zorgen dat ik geen corona kreeg. Ik keek vooral hoe ik mezelf kon verbeteren in trainingen. Mijn wedstrijdkalender was op een gegeven moment helemaal leeg geveegd.”

Broederstrijd

Plat liet, tegen zijn gewoonte in, de touwtjes vieren. Het schema van Vroemen werd niet op de minuut nauwkeurig gevolgd. De ritjes waren soms wat langer, soms wat korter, soms wat minder intensief. Op verschillende manieren probeerde Plat het leuker voor zichzelf te maken. Met de grootste jolijt in zijn stem vertelt de Zuid-Hollander over de tijdritcompetitie met zijn broer Matthijs. Een tegen een, man tegen man, oog om oog, tand om tand. Wanneer geen wedstrijden worden georganiseerd, ga je zelf aan de slag.

Onder de noemer de ‘Corona Tijdrit Competitie’ spraken ze eens in de twee weken af om elkaar het licht uit de ogen te rijden. Matthijs startte op een zelf uitgezet parcours in de buurt van Alkmaar dertig seconden na de handbiker. De eerste die finishte, won. Het was een broederstrijd op het scherpste van de snede. “Het was heerlijk om al een dag van tevoren bezig te zijn met de voorbereiding. Ik benaderde het als een wedstrijd in de World Cup. De prikkel van een wedstrijd gaf me elke keer een boost. Verliezen van hem, daar had ik echt geen trek in. Ik verloor uiteindelijk helaas wel met 3-2. Toen kreeg ik het ongeluk.”

“Het was fijn om elkaar in deze strijd te vinden”, vervolgt Plat. “We hadden nu ineens beiden het trainingsdoel die we zochten. Heel de winter had ik energie gestoken in beter worden, dan wil je dat ook gewoon eens kunnen testen. Mijn gemiddelde vermogen en snelheid zijn tijdens deze tijdritten beter geworden, alleen al omdat ik koste wat kost wilde vermijden dat ik werd gepasseerd door die broer van mij.”

Tochten maken

Een andere aardigheid haalde hij simpelweg uit de vergezichten in Nederland. Plat, die altijd hard en gedisciplineerd traint, zoekt normaal gesproken de wegen op waar hij met zijn handbike hard kan doorrijden. Strak asfalt met weinig verkeer, kruispunten en stoplichten. De afgelopen maanden was dat anders. Minder gebonden aan het schema nam hij afslagen die tot op heden onbekend bleven. Landweggetjes meanderend door het vlakke polderlandschap gaven hem nieuwe trainingszin. Hij genoot van de eeuwenoude dorpskernen en waterpartijen, niet wetende dat ze al die jaren zo in zijn nabije omgeving lagen. Hij volbracht tochten in plaats van trainingen.

“Ik heb een leuke baan, maar ook daar ga je soms met tegenzin heen. Die weerstand heeft iedereen wel eens. De truc is dan om je niet volledig vast te klampen aan het plan of de training. Dat werkt averechts en heb je in de dagen die volgen ook minder zin. Het suddert door.”

“Ik heb een leuke baan, maar ook daar ga je soms met tegenzin heen. Die weerstand heeft iedereen wel eens. De truc is dan om je niet volledig vast te klampen aan het plan of de training. Dat werkt averechts en heb je in de dagen die volgen ook minder zin. Het suddert door.”

Oogkleppen af

Plat miste het leven van reizen en werken van wedstrijd naar wedstrijd. Nu zat hij vooral thuis in Vrouwenakker. “Het is niet dat mijn leven ineens honderd procent anders is. De sport blijft het belangrijkste, het doel is alleen wazig geworden. Ik had nu wel wat meer tijd thuis. Binnen is het echt extreem opgeruimd. Ik ben sowieso wel netjes, maar dit slaat alles. Mensen die mij dierbaar zijn, zie en spreek ik nu ook veel meer. De oogkleppen zijn een beetje af waardoor ik er meer dan anders voor opensta.”

Naast trainen is Plat altijd al een bezige bij geweest. Hij kijkt met bovenmatige interesse naar het sportmateriaal, maakt het schoon en probeert het verder te ontwikkelen. Daarnaast is hij een van de grootste ambassadeurs van de gehandicaptensport in Nederland. Regelmatig wordt hij gebeld voor interviews, clinics of sponsorzaken. “Ik zie het min of meer als mijn taak om hier energie in te steken. Mijn sporten zijn relatief onbekend, ik promoot het graag. Ook omdat het leuk is om te doen.”

Foto door: Bert Willems

Tijd voor plan C

Na de val stond Plat weer even op nul. “De eerste week mocht en kon ik helemaal niets, alleen maar liggen. Een boek lezen of een beetje klooien met de laptop ging ook niet.” Daarna kon hij opnieuw beginnen. “In dat opzicht is deze blessure positief. Een sporter heeft rustperiodes nodig.” Langzaam voert hij de trainingsarbeid weer op. “Ik ben al heel blij dat ik op de Tacx mag zitten. Een uurtje per dag. Zwemmen en krachttraining is mij nadrukkelijk verboden, maar ik maak nu wel zo’n tien tot twaalf uur per week. Normaal gesproken is dat minstens het dubbele. Alles gebeurt in samenspraak met Vroemen en de nekwervelspecialist. Ik doe geen domme dingen en luister naar mijn lichaam. Alleen op die manier ben ik weer snel volledig belastbaar.”

Na Plan A, het precorona-tijdperk, en Plan B, de wereld van corona, is nu het tijd voor Plan C bij Plat. De komende weken herstellen en de trainingsprikkels vergroten tijdens een hoogtestage in het Italiaanse Livigno. De weg is helder: van het verwijderen van de irritante nekkraag tot olympisch goud in Tokio.


 

Dit artikel is onderdeel van de special Nieuwe Wereld   

Deel dit artikel


Nog niet
ingeschreven?

De redactie van Transition houdt jou graag op de hoogte van nieuwe artikelen, tips van onze Makers en sneak previews van nieuwe edities van het online magazine.