Ironman zonder Julie Moss
Wat 40 jaar geleden begon als een, zo mag je wel zeggen, uit de hand gelopen weddenschap is inmiddels een niet te negeren sportief, commercieel en mediagerelateerd circus genaamd Ironman. De originele Ironman, die op Hawaii, vierde vorig jaar oktober het 40-jarig bestaan en Transition besteedde daar uitgebreid aandacht aan. We trapten af met een gedachtenexperiment.
In 1981 was Ironman nog een sportief feestje, waar niet al te veel mensen van op de hoogte waren. Sports Illustrated had de tweede editie in 1979 verslagen en in het TV-programma Wide World of Sports van ABC kwam Ironman intussen ook jaarlijks even aan bod. Totdat Julie Moss, van heel nabij vastgelegd door de TV-camera’s van ABC en dramatisch becommentarieerd, kruipend richting finishlijn de zeker lijkende overwinning in de slotmeters verspeelde, leek niets erop te wijzen dat wat we vandaag kennen als een wereldwijd circus van de grond aan het komen was. Wat nou als het Julie Moss-incident nooit plaatsgevonden had?
Kruipincident
De beelden zijn ronduit schokkend. Een totaal uitgeputte vrouw, die door haar benen zakt en keer op keer probeert op te staan in het donker van de tropennacht, maar er niet meer in slaagt haar lichaam aan te sturen. Met luttele meters te gaan tot de eindstreep van een voor haar tot dan toe voorspoedig verlopen ultieme uithoudingstest, geeft het lichaam de strijd op. Moss wordt met de verlossende eindstreep in zicht gepasseerd door een concurrente die niemand meer verwacht had en bereikt kruipend als nummer twee de finish. De camera’s zien alles en het beeld gaat nadien de wereld over. In de jaren die volgen, explodeert de belangstelling voor het evenement. Ironman wordt ‘een ding’ en al snel komen er races op andere plaatsen op de wereld, is er op den duur sprake van een (zelf uitgeroepen) WK, met merchandise, TV-shows en is een trein gaan rijden die al decennia lang niet te stoppen lijkt.
Maar wat als het hele kruipincident niet de wereld over gegaan was? Als Moss’ lijdensweg niet op camera vastgelegd was, of als de wedstrijdleiding besloten had haar uit de strijd te nemen om gezondheidsredenen en er verder geen ruchtbaarheid aan te geven, hadden we dan vandaag de dag in Nederland een Ironman gehad? Was de triathlonsport zo gegroeid en doorontwikkeld, met het ontstaan van kortere formats, de opkomst van (inter)nationale bonden en de aansluiting bij de Olympische familie? Had je dit blad überhaupt zitten lezen nu?
triathlon-hype
Was er zonder Julie Moss geen triathlon-hype geweest? Dan zou triathlon misschien wel voor altijd een sport in de marge gebleven zijn. Iets voor een hele kleine sub-scene in de duursportwereld. Iets waar een paar ultralopers of transcontinentale fietsers weleens van gehoord hadden. Een gekke uitdaging, voor de happy few die het zich denken te kunnen veroorloven om naast gezin en werk veel trainingsuren te investeren en ook nog over de middelen beschikken om naar Hawaii af te reizen.
Dat zou dan wel vereisen dat Julie Moss de enige Julie Moss gebleven zou zijn. Met andere woorden, in de daaropvolgende jaren had zich in principe een ander incident voor kunnen doen met soortgelijke gevolgen. De ingrediënten waren er, zoveel moge duidelijk zijn. In 1979 al schreef Sports Illustrated over John Dunbar, die deelnam aan de oorspronkelijke Iron Man (zoals het evenement in de beginjaren heette) en in de slotkilometers gezien werd terwijl hij zwalkend richting de finish tegen auto’s aan botste en zijn begeleider ervan beschuldigde hem te willen vergiftigen. Dat gebeurde in de editie van 1978.
Lijden
Een jaar later woei er een vreselijke storm over Honolulu, Januari is er traditioneel het seizoen voor. Op het buureiland was in vijf dagen anderhalve meter (!) regen gevallen. Op de ochtend van de race kwamen slechts zestien van de ingeschreven 28 deelnemers opdagen. Er werd gestemd: moet het doorgaan, of gelasten we het af? Met dertien voor en drie tegen ging de race door. Van de zestien gingen er vijftien van start, in de helse omstandigheden. Twaalf haalden de finish, misschien enkel omdat de omstandigheden in de loop van de dag wat verbeterden.
Toch kwam het drama in 1981 en als het niet in ’81 gebeurd was, dan zou het in de jaren erop gebeurd zijn. En er zijn meer incidenten geweest die het wereldnieuws haalden. Het duel der kruipende dames in 1997, met Sian Welch en Wendy Ingraham was er zo een. Ook recenter vinden incidenten plaats die de wereldpers halen. Alistair Brownlee die zijn zwalkende jongere broer over de finish sleept bevestigde dat wat maar al te vaak met triathlon geassocieerd wordt: lijden tot op het randje van het gezonde… en erover. Al die incidenten, wereldberoemd en totaal onbekend, zijn niet ontstaan omdat Julie Moss over de finishlijn kroop in 1981. Ze zijn gebeurd omdat de ingrediënten er nu eenmaal zijn.
Al die incidenten, wereldberoemd en totaal onbekend, zijn niet ontstaan omdat Julie Moss over de finishlijn kroop in 1981. Ze zijn gebeurd omdat de ingrediënten er nu eenmaal zijn.
De ultieme uitdagingsproef
Julie Moss heeft er misschien voor gezorgd dat triathlon op een gunstig moment in de aandacht kwam en kennelijk voorzag in een sluimerende behoefte onder duursporters. Misschien heeft ze ervoor mede voor gezorgd dat de Iron Man uit kon groeien tot het megaconcern Ironman en daaruit voortvloeiend allerlei andere ontwikkelingen in de triathlon- sport waar we heden ten dage getuige van zijn. Maar Julie Moss was ook gewoon een sportieve dame die gehoord had over een extreme fysieke uitdaging die je toch minstens eens in je leven volbracht moest hebben. De ingrediënten waren vervolgens allemaal aanwezig om er een meer dan memorabele dag van te maken. Ook zonder Julie Moss was er een Julie Moss gekomen om ongewild de lont in het kruidvat te steken en de triathlon-scene te laten ontploffen. De opkomst van de ultieme uitdagingsproef werd op een januaridag in 1981 slechts versneld. En het leverde een verhaal op dat tot de dag van vandaag verteld mag worden. Ook Julie Moss doet dat desgevraagd nog steeds.
Martijn Keijsers
Martijn was jarenlang hoofdredacteur van Transition. Hij schrijft nog regelmatig over avonturen, training en triathlon als lifestyle .
Nog niet
ingeschreven?
De redactie van Transition houdt jou graag op de hoogte van nieuwe artikelen, tips van onze Makers en sneak previews van nieuwe edities van het online magazine.
Deel dit artikel