Onderzoeken lijken het voordeel dat vrouwen hebben tijdens lange aerobe inspanningen te bevestigen. Deze onderzoeken werden verricht in vier verschillende sporten waarin lange duur centraal stond: ultrafietsen, ultralopen, langeafstandzwemmen en triathlon. “Ultraraces waren in het verleden vooral het domein van mannen”, vertelt Van Brenk. “Maar uit de onderzoeken die ik heb beoordeeld, blijkt dat in deze tak van sport de vrouwen de prestatieverschillen langzaam maar zeker aan het overbruggen zijn.”

Zo zijn eindtijden tussen mannen en vrouwen in triathlon over de jaren heen aan het afnemen. Ze variëren momenteel tussen 12 en 18% (afhankelijk van de afstand, het format en niveau; elite/agegroupers) [3]. Bij langere wedstrijden, zoals de Ironman of ultratriathlons, is de prestatiekloof tussen mannen en vrouwen kleiner dan bij kortere afstanden. Ook in het ultrafietsen en -lopen blijkt: hoe langer, hoe meer in het voordeel van vrouwen. Bij fietsen geldt hoe hoger het aantal fietsmijlen, des te kleiner de prestatiekloof. Het gat was het grootst in de 100-mijlsraces (160 kilometer) en kleiner voor langere afstanden, zoals de 200-, 400- en 500-mijlsraces [4].

Bij de vier beoordeelde onderzoeken is het prestatieverschil tussen mannen en vrouwen het kleinst bij het zwemmen over de lange afstand (+30 kilometer). Vrouwen zijn zelfs in staat om in watertemperaturen tussen de 15 en 20 graden mannen te overtreffen. Er zijn verschillende redenen voor aan te wijzen. Eén daarvan is vetmassa. Vrouwen hebben over het algemeen meer vetmassa wat fungeert als een isolatielaag tegen de kou. Daarnaast heeft de vrouw meer drijfvermogen door een voordelige verdeling van lichaamsvet, waaronder in de heupregio, dat voor minder weerstand in het water zorgt [2].

Een ander voordeel op de lange afstand, is dat vrouwen in vergelijking met mannen meer langzame spiervezels hebben. Deze worden ook wel type 1 spiervezels genoemd. Van Brenk: “Volgens sommige onderzoeken komen deze ‘slowtwitch’ spiervezels 7 tot 23% meer voor bij vrouwen. Ze zijn rijk aan mitochondriën: energiefabriekjes die gebruikmaken van zuurstof, aerobe verbranding, voor het opwekken van energie. Ook zijn deze spiervezels goed doorbloed, wat op de lange afstand van essentieel belang is.”

Vetmassa en ‘langzame’ spiervezels maken dat vrouwen dichter bij mannen in de buurt blijven in ultraduursporten dan in inspanningen over kortere afstand [3]. “Dat bepaalde fysieke kenmerken voor vrouwen in hun voordeel spelen, is belangrijke informatie voor coaches”, benadrukt Van Brenk. “Coaches kunnen rekening houden met een andere behoefte aan herstel. Het gegeven dat vrouwen meer type 1 spiervezels hebben, levert minder perifere vermoeidheid op bij lange duurtrainingen, bijvoorbeeld bij ultralopen. Daarnaast kan het de wedstrijdkeuze beïnvloeden. Het aeroob vermogen komt vooral goed tot zijn recht op een vlak parcours.”

Nu rijst de vraag in hoeverre vrouwen het ‘gat’ naar mannen kunnen dichten. “Lastig te zeggen. Het is naar mijn mening vooral de vraag ‘wanneer’ vrouwen de prestatiekloof dichten. De onderzoeken wijzen erop dat naarmate de afstand in sport groter wordt, vrouwen de prestaties van mannen kunnen evenaren. Dit zou betekenen dat er onder bepaalde omstandigheden een omslagpunt komt waar vrouwen beter kunnen presteren dan mannen. Hiervoor is meer onderzoek nodig waarin vrouwen niet meer worden gezien als ‘kleine mannen’, maar worden erkend als atleten met voor- en nadelen van hun specifieke fysiologische kenmerken. Het plafond is nog lang niet in zicht, dus ik ben benieuwd waar we over tien jaar staan.”