De PacePartner: hormonen & herstel
Marije van Brenk van @depacepartner analyseert voor Transition.nl de komende tijd op regelmatige basis een onderzoek waarmee vrouwelijke atleten hun voordeel kunnen doen. Het eerste onderzoek dat Van Brenk onder de loep neemt is: Patterns of endogenous and exogenous ovarian hormone modulation on recovery metrics across the menstrual cycle (Sims ST, Ware L & Capodilupo ER (2021). Een onderzoek met als doel het in kaart brengen wat het verschil is in herstel na inspanning bij vrouwen die een natuurlijke cyclus hebben, de anticonceptiepil slikken of de minipil innemen.
Aanleiding voor het onderzoek is het toenemende aantal vrouwen dat sport in competitieverband en de vraag of trainingsmethodes rekening moeten houden met sekseverschillen in relatie tot meetwaarden die gebruikt worden om adaptaties aan training te registreren. “Veel onderzoek was, en is, gebaseerd op de mannelijke norm, dus er was nog niet heel veel bekend over de effecten van geslachtshormonen op het herstel bij vrouwelijke atleten”, aldus Van Brenk. “Ik was heel erg nieuwsgierig naar de resultaten van dit internationale onderzoek, vooral ook vanwege het grote aantal vrouwen dat meewerkte. In totaal waren er 4594 respondenten uit de hele wereld. Omdat het onderzoek zo’n grote populatie heeft, zijn de conclusies die worden getrokken betrouwbaarder dan onderzoeken met een klein aantal deelnemers.”
Veel onderzoek was, en is, gebaseerd op de mannelijke norm, dus er was nog niet heel veel bekend over de effecten van geslachtshormonen op het herstel bij vrouwelijke atleten
De data voor het onderzoek zijn verzameld via WHOOP-abonnees. WHOOP is een polsband met een multisensensor die 24/7 informatie verzamelt over je slaap, rust en dagelijkse (sport)activiteiten. De mate van herstel wordt vervolgens aangegeven in een percentage van 0 tot 100 procent, waarbij een hoger percentage een hogere mate van herstel indiceert.
Het doel van de studie was om in kaart te brengen wat de effecten zijn van het ovariumhormoon op herstelwaarden zoals hartslagvariabiliteit (HRV), hartslag in rust, ademhalingsfrequentie en slaapduur, bij een grote populatie vrouwelijke atleten. “Hartslagvariabiliteit gaat over variatie tussen opeenvolgende hartslagen en kan tegenwoordig laagdrempelig worden gemeten via applicaties of smartwatches”, legt Van Brenk uit. “Een lage HRV-score duidt op een (te) grote blootstelling aan stressoren en een hoge variatie in het hartslagpatroon, op een hoge HRV-score en een gezond persoon met een goed herstel.”
In het onderzoek werd 362.852 dagen aan gegevens geanalyseerd, in totaal 13.535 menstruatiecycli. Van de in totaal 4594 respondenten hadden 3870 een natuurlijke cyclus, gebruikten 455 een anticonceptiepil en 269 de minipil (met alleen progestageen, een synthetische vorm van progesteron). De gemiddelde leeftijd van de deelneemsters was 33.5 jaar, gemiddeld gewicht: 67.7, gemiddelde lengte: 1.66, gemiddelde BMI: 24.5, gemiddeld totaal aantal uur sport per week: 5.5 uur.
Menstruatiecyclus
Vier menstruatie fases:
- Menstruatie (3-7 dagen); vroege folliculaire fase
- Folliculaire fase (3-7 dagen); midden folliculaire fase
- Ovulatie (3-4 dagen); vroege luteale fase
- Luteale fase (10-14) dagen; late luteale fase
Resultaten
Uit het onderzoek komt naar voren dat de patroonvorming op het gebied van herstel significant verschilt tussen vrouwen met een natuurlijke cyclus en vrouwen die de anticonceptiepil nemen. “Bij vrouwen met een natuurlijke cyclus is de HRV en mate van herstel in percentage verhoogd in de vroege en middenfolliculaire fasen – net na je menstruatie – met een significante afname van HRV en mate van herstel in de late luteale fase – vlak voor je menstruatie. Bij vrouwen die de anticonceptiepil slikken gebeurt er het tegenovergestelde. De HRV is verhoogd in de fase waarin er geen pil wordt geslikt en er is een significante afname waarin deze wel wordt genomen.”
De gegevens uit het onderzoek wijzen verder op een verminderd herstel, met elke eenheid van toenemende trainingsbelasting, bij vrouwen die de anticonceptiepil gebruiken in vergelijking met vrouwen met een natuurlijke cyclus of de minipil slikken, ongeacht de cyclusfase. Van Brenk: “Herhaaldelijk is aangetoond dat de anticonceptiepil het vrij circulerende cortisol in het bloed verhoogt, wat gepaard gaat met chronisch verhoogde cortisolspiegels. Aangezien cortisol een bekend stimulerend hormoon is dat de drempel voor parasympathische drive verhoogt, kan dit een mechanisme zijn dat verantwoordelijk is voor verminderde herstelstatistieken per eenheid van belasting en daarmee de lagere HRV-score tijdens het slikken van de anticonceptiepil.”
Conclusie/aanbeveling
Het verschil in mate van herstel tussen vrouwen die aan de anticonceptiepil zijn en vrouwen die een natuurlijke cyclus hebben, is belangrijke informatie voor atleten (en hun coaches). Het toepassen van de juiste trainingsbelasting is een van de fundamentele factoren voor het optreden van positieve fysiologische aanpassingen en dus voor prestatieverbeteringen. “Het begrijpen van verschillende hormoonpatronen en het monitoren van je herstel kan de trainingsmethodes verbeteren”, aldus Van Brenk. “Als je weet dat je in bepaalde periodes beter en sneller herstelt, is het slim om daar op in te spelen. Hetzelfde geldt natuurlijk andersom. In de periodes dat je minder goed herstelt, is het verstandig om de trainingsload daar op aan te passen.”
Marcia Jansen
Schrijft voor Transition over een breed scala aan onderwerpen, van gezondheid en training tot triathlon als lifestyle en interviews.
Nog niet
ingeschreven?
De redactie van Transition houdt jou graag op de hoogte van nieuwe artikelen, tips van onze Makers en sneak previews van nieuwe edities van het online magazine.
Deel dit artikel