Daar zat NTB-official Fenna de Boer dan, achterop de motor op het fietsparcours van Challenge Almere-Amsterdam. Als jurylid had ze die warme septemberdag in 2016 al talloze triatleten tijdens het fietsonderdeel gewaarschuwd: stayeren is verboden, zorg voor 12 meter afstand, houd de benen even stil. Meestal vriendelijk, heel soms iets minder vriendelijk. Sommige triatleten kunnen eigenwijs zijn, erkent De Boer, zelf ook fanatiek triatlete. Tijdens een wedstijd heeft ook zij wel eens een waarschuwing gehad. “Ik werd ingehaald, vervolgens liet diegene het tempo zakken. Heel irritant, want zo leek het net of ik aan het stayeren was. Toevallig reed op dat moment een jurylid voorbij. Dan baal je.”

Almere dus. Als wedstrijdofficial reed ze intussen met de langzaamste, dus laatste fietsers van het deelnemersveld mee. Deze mensen waren niet bezig met stayeren, maar met overleven. De Boer, die zelf twee Ironmans heeft volbracht, had met sommige triatleten te doen. Zoals die ene deelnemer die met de fiets aan de hand over de dijk liep. Hij zat stuk en at een gelletje. Door moed in te praten heeft De Boer hem die laatste 30 kilometer weer aan het fietsen gekregen.

Even later raakte ze aan de praat met een triatlete die er ook doorheen zat. De Boer bleef een tijdje naast haar rijden en hield een peptalk. Met succes, zo bleek. Want weken later kreeg ze een mailtje doorgestuurd van de organisatie van Challenge Almere. Een triatlete uit Hellevoetsluis had gemaild met de vraag of ze in contact kon komen met dat aardige jurylid op de motor die haar er tijdens het fietsen door de polder doorheen had gesleept. De Boer: “We zijn min of meer bevriend geraakt. En weet je wat zo mooi is? Ze is sinds kort ook NTB-official geworden. Blijkbaar is ze geïnspireerd geraakt. Dat is mooi, want we hebben er veel en veel te weinig. En ja, daar maak ik me grote zorgen over. Het is zó leuk. En het kost je maar een paar dagen per jaar. Het is mijn manier om iets terug te doen voor de sport.”

“Weet je wat het is?”, vervolgt De Boer. “Veel triatleten zien ons vooral als handhavers, als mensen die toezien dat deelnemers zich aan de regels houden. Dat het riempje van de helm strak genoeg zit, dat ze niet voor de balk op de fiets stappen, dat ze niet stayeren. Het is slechts een onderdeel, want we doen zoveel meer. We zorgen voor een veilige race, stellen nerveuze deelnemers gerust, wijzen ze de weg in de wisselzone. Op een wedstrijddag zijn we het visitekaartje van de NTB.”

Volgens Verheuvel is het qua planning alle zeilen bijzetten. “Neem de maand juni. Er zijn weekenden dat er tien wedstrijden worden gehouden. Per wedstrijd zijn gemiddeld zes officials nodig. In één weekend moeten dus zestig officials worden ingezet. Dat is de helft van ons bestand. Dat is niet lang vol te houden. Want het weekend er na zijn er wéér wedstrijden.” In principe wordt van een basisofficial verlangd dat hij of zij drie keer per jaar bij een race aanwezig kan zijn, vervolgt Verheuvel, zelf (internationaal) jurylid. De praktijk is echter anders: sommige officials zijn jaarlijks bij meer dan twintig wedstrijden aanwezig. “Vooropgesteld, ik ben heel blij met ieder jurylid. Maar als een official ermee stopt, zitten we ineens met lege plekken in de indeling. De druk op de officials wordt gewoon te groot.”

Om het tekort aan officials op te vangen, doet Verheuvel een dringend beroep op alle triathlonverenigingen om leden over te halen om basisofficial te worden. “De cursus duurt vier à vijf uur. En we komen gewoon naar de verenigingen toe.” Verheuvel, in het verleden triatleet, heeft zichzelf in twintig jaar tijd opgewerkt van basisofficial bij de NTB tot jurylid op het hoogste internationale niveau bij de internationale triathlonbond (ITU). Hij wordt regelmatig ingezet bij EK’s en WK’s.

“Mijn belangrijkste drijfveer is dat ik het leuk vind om met atleten om te gaan. En dat we er met zijn allen voor zorgen dat een wedstrijd goed verloopt. Pro’s, recreanten en alles wat daar tussen zit. Natuurlijk zijn we er om de reglementen te handhaven, maar ik vind het vaak veel leuker om beginnende triatleten wegwijs te maken in de wisselzone. Ze zijn nerveus, ik zie ze twijfelen. Hebben ze alle spullen goed neergelegd? Hangt de fiets goed? Ik wil vooral helpen. Mijn dag is goed wanneer ik na een wedstrijd naar de parkeerplaats loop en triatleten me bedanken voor het goede verloop van de dag. Dat het een mooie race was, dat er geen ongelukken zijn gebeurd, dat soort dingen.”

Thomas Naasz uit Almere schreef eerder een blog over de combinatie van actief triatleet en NTB-official zijn. Zijn boodschap: hij vindt de combinatie van toegevoegde waarde voor de beleving van de triathlonsport. Hij krijgt er veel energie en motivatie van. “Als official beleef je een wedstrijd van de andere kant. Ik vind dat een mooi aspect. Ik vind de interactie met andere atleten leuk. Als actief triatleet begrijp ik goed wat er in die koppies omgaat. Als official ben je er om een wedstijd zo veilig en eerlijk mogelijk te laten verlopen, maar ook om te helpen. We spelen geen politieagentje. Ik handel graag in de geest van de wedstrijd. Wanneer een beginner een overtreding maakt, geef ik een waarschuwing en leg ik de regels uit. Hij of zij weet vaak niet beter. Maar iemand die in de kopgroep rijdt en de regels overtreedt, krijgt wel een tijdstraf of, in het uiterste geval, diskwalificatie.”

Naasz besloot in 2015 official te worden, samen met zijn vriendin Nina. Beiden waren toen al jaren actief als triatleet. “Nina had er al vaker over nagedacht om het te doen, ik niet. Ik dacht: ik ga mee naar de beginnerscursus, dan zie ik vanzelf of het bevalt. In vier uur tijd werd het NTB-reglement op hoofdlijnen doorgenomen, onder meer aan de hand van foto’s en illustraties uit de praktijk. Na vier uur mochten we onszelf JR noemen, dus Jurylid Regionaal. Dan ben je vooral actief in de wisselzone.”

Om er even in te komen, wilde Naasz aanvankelijk maximaal drie wedstrijden per jaar jureren, op maximaal een uur rijden van woonplaats Almere. Tegenwoordig doet hij als official zes wedstrijden per jaar. “Als Nina ergens een wedstrijd heeft, ga ik graag kijken. Als ik toch ga kijken, kan ik net zo goed jureren. En andersom. We zijn er toch.” Stel, hij ziet zijn vriendin een overtreding maken, grijpt hij dan in? Ja, zegt hij met een glimlach. “De kans dat het gebeurt, is overigens niet groot. Omdat we allebei van een eerlijke strijd houden. Maar stel dát ik Nina iets verkeerds zie doen, zal ik haar net zo behandelen als de andere triatleten.”

Naasz hoopt door zijn blog dat meer actieve triatleten denken: hé, ik ga ook official worden. “In het begin van het jaar plan ik de wedstrijden waar ik zelf aan mee wil doen. Meestal doe ik rond juli een hele triathlon. Vervolgens geef ik mijn beschikbaarheid door aan degene die de planning maakt. Dat werkt heel goed.” De triathlonwereld is in elk geval enorm gebaat bij mensen zoals Naasz. “Als je niet wil, hoef je echt niet tien wedstrijden te jureren. Twee of drie wedstrijden is ook goed. Het is leuk en gezellig. En het is mijn manier om iets terug te doen voor de sport.”

Fenna de Boer vindt dat er snel iets moet gebeuren: het zou doodzonde zijn om wedstrijden van de kalender te moeten schrappen vanwege een tekort aan officials. De Boer is zelf official, maar is tevens officialcoördinator voor de provincies Zuid-Holland, Zeeland, Utrecht en Gelderland. Dat betekent dat ze officials indeelt voor wedstrijden in die vier provincies. “Steeds vaker lukt het me niet het rooster rond te krijgen. Er zijn te veel wedstrijden en te weinig officials.”

Ook vindt ze dat wedstrijdorganisaties meer rekening moeten houden met het tekort aan officials,  met name als het gaat om het vaststellen van een datum. “Het ene weekend zijn er tien wedstrijden, het andere weekend bijna niks. Soms krijg ik een paar weken van tevoren te horen dat er ergens een nieuwe wedstrijd wordt georganiseerd. Dat is toch niet handig? Dan moet ik weer een mailtje sturen naar iedereen: wil je alsjeblieft weer jureren? Ik voel me steeds vaker bezwaard. Het houdt een keer op.”

De Boer, lid van TV Dordrecht, hield onlangs een presentatie over haar leven als triatlete én official. Het werkte, want haar club, met nog geen honderd leden, telt sindsdien zes officials. “Soms denk ik: we moeten verenigingen verplichten om een bepaald aantal officials te leveren. Het is keihard nodig. Ja, het kost tijd, maar het is te overzien. Ik doe hele triathlons, doe mee aan de Teamcompetities en heb ook een fulltime baan. Het kan prima.”

Enthousiast geworden en bereid om ook wat terug te doen voor jouw sport? Stuur een mail naar officials@triathlonbond.nl en vraag naar de mogelijkheden voor een cursus bij jouw vereniging/in jouw woonplaats.